یک روز معمولی برای اکثر ما اغلب با استفاده از یک برنامه موبایلی شروع میشود. در فیسبوک چرخی میزنیم، اسنپ میگیریم یا از دیجی کالا سفارش محصول میدهیم. یک چیز در همه این برنامهها یکسان است و آن جاوا اسکریپت است.
جاوا اسکریپت یک زبان برنامهنویسی است که در ایجاد محتوای پویا برای وبسایتها کاربرد دارد. اما به غیر از اپلیکیشنهای موبایلی و وبسایتها، کاربردهای بسیار زیادی در دنیای دیجیتال دارد. ابتدا شما را با تعریف درست این زبان آشنا خواهیم کرد و سپس به تفاوت آن با جاوا و فریمورکهایی که دارد و کاربرد جاوا اسکریپت خواهیم پرداخت.
جاوا اسکریپت چیست؟
جاوا اسکریپت یک زبان برنامهنویسی کامپیوتری پویا است. بسیار سبک و کمحجم است و معمولا در صفحات وب از آن استفاده میشود تا به کلاینت اجازه داده شود که با کاربر ارتباط برقرار و صفحات پویا ایجاد کند. در حقیقت یک زبان برنامهنویسی تفسیر شده است که قابلیتهای شیگرایی دارد.
جاوا اسکریپت در ابتدا به عنوان LiveScript شناخته میشد، اما Netscape احتمالا به دلیل استقبال از جاوا، نام آن را به جاوا اسکریپت تغییر داد. هسته همهمنظوره این زبان در Netscape، Internet Explorer و سایر مرورگرهای وب گنجانده شده است.
ما در یک مقاله دیگر تحت عنوان “جاوا اسکریپت چیست” کامل به معرفی این زبان پرداختهایم که میتوانید به آن مراجعه کنید.
چه کسانی از جاوا اسکریپت استفاده میکنند؟
افرادی که معمولا با جاوا اسکریپت کار میکنند و کاربرد جاوا اسکریپت را میدانند، توسعهدهندگان وب، توسعهدهندگان فرانتاند و فول استک هستند.
یادگیری این زبان و نوشتن برنامه جاوا اسکریپت برای توسعهدهندگان فرانتاند ضروری است. این زبان کمک میکند تا عناصر تعاملی را به صورت کد در بیاورند و چیزهایی مثل فونتها و منوها را پیشرفتهتر کنند. توسعهدهندگانی که برنامهها را کدنویسی میکنند، از جاوا اسکریپت استفاده میکنند. حتی کسانی که در توسعه بکاند متخصص هستند اگر در جاوا اسکریپت مهارت داشته باشند، در اولویت قرار خواهند گرفت.
شما باید جاوا اسکریپت را یاد بگیرید تا بتوانید با فریمورکهای مثل React و AngularJS کار کنید. به بیان سادهتر، یادگیری جاوا اسکریپت دست برنامهنویس را در توسعه برنامهها بازتر میگذارد.
بر اساس یک نظرسنجی، 69.7 درصد از توسعهدهندگان وب، این زبان برنامهنویسی مبتنی بر اسکریپت را به 24 زبان دیگر ترجیح میدهند.
صنایعی مثل امور مالی، تبلیغات و بازاریابی و آموزش و پرورش به جاوا اسکریپت متکی هستند. گوگل، فیسبوک و آمازون از جمله شرکتهای بزرگی هستند که از جاوا اسکریپت استفاده میکنند.
تفاوت جاوا و جاوا اسکریپت
شکاف بین این دو زبان، در طول سالها رفته رفته کمتر شده است. جاوا اسکریپت یک زبان برنامهنویسی مبتنی بر متن است که نیازی به کامپایل در زمان اجرا ندارد. بهعلاوه یادگیری این زبان از جاوا که آسانتر از C و C ++ است، به مراتب راحتتر خواهد بود. زیرا در زمان اجرا، تفسیر میشود. یادگیری جاوا به مراتب چالش برانگیزتر از جاوا اسکریپت است. از لحاظ نحوی هم هر دو زبان از سینتکسی به سبک C استفاده میکنند، اما هر کدام تفاوتهایی دارند. به عنوان مثال، جاوا از یک نحو بسیار شیگرا و جاوا اسکریپت از یک نحو برنامهنویسی مبتنی بر متن که به سبک C است، استفاده میکنند.
جاوا و جاوا اسکریپت هر دو فرصت های شغلی بسیار خوبی دارند، زیرا به طور گسترده در صنعت استفاده میشوند. توسعهدهندگان جاوا برای برنامههای کاربردی سازمانی، توسعه برنامه اندروید و خدمات بکاند استخدام میشوند. و توسعهدهندگان جاوا اسکریپت در زمینه توسعه وب و به عنوان توسعهدهنده فول استک در بازار کار دارند. شما هم میتوانید با آموزش زبان جاوا اسکریپت به صورت آنلاین، خودتان را آماده حضور در این عرصه کنید.
فریمورکهای جاوا اسکریپت
به طور خلاصه، فریمورکهای جاوا اسکریپت مجموعهای از کتابخانهها هستند که کدی نوشته شده به زبان جاوا اسکریپت دارند و در زمان توسعهدهنده، صرفهجویی میکند.
فریمورکهای جاوا اسکریپت ساختار کد شما را مشخص میکنند، به همین خاطر برای برنامهنویسی بسیار ضروری هستند. فریمورکهای جاوا اسکریپت بسیار مفیدی وجود دارند که توسعهدهندگان به طور منظم از آنها استفاده میکنند. یک فریمورک جاوا اسکریپت یک طرح کلی را دنبال میکند، بنابراین شما به جای اینکه از اول شروع به برنامهنویسی برای وبسایتتان کنید، یک راهنما را دنبال خواهید کرد.
اکثر فریمورکها متنباز هستند، به این معنا که به طور مداوم توسط جامعهای که از آنها استفاده میکند، اصلاح میشوند، بنابراین همیشه به روز هستند. شما آزاد هستید با توجه به وبسایت یا برنامهتان، هر فریمورکی که میخواهید را انتخاب کنید. ما در یک مقاله دیگر تحت عنوان “معرفی و مقایسه فریمورکهای جاوا اسکریپت”، به طور تخصصی به آن خواهیم پرداخت.
کاربرد جاوا اسکریپت
اصلیترین کاربرد جاوا اسکریپت، توسعه وب است، اما در حال حاضر در 13 زمینه دیگر هم از آن استفاده میشود. در ادامه با هر کدام بیشتر آشنا خواهیم شد.
توسعه وب
در پاسخ به کسانی که میپرسند، کاربرد جاوا اسکریپت چیست، باید بگوییم که یک زبان برنامهنویسی سمت کلاینت است که برای ایجاد صفحات وب استفاده میشود. از این زبان برای پویا کردن یک صفحه وب استفاده میشود و میتواند جلوههای ویژهای مثل rollover، roll out و بسیاری از افکتهای گرافیک را به صفحات وب اضافه کند. جاوا اسکریپت بیشتر توسط وبسایتها به منظور اعتبارسنجی استفاده میشود. علاوه بر اعتبارسنجی، از برنامههای خارجی مثل اسناد PDF، اجرای ویجتها و غیره پشتیبانی میکند. همچنین میتواند هر زمان که کاربر به محتوا نیاز داشته باشد، آن را حتی بدون بارگذاری مجدد کل صفحه در یک سند بارگذاری کند.
با استفاده از این ابزار برنامهنویسی، توسعهدهندگان وبسایتهای جذاب و بصری را بدون اینکه نیاز به یادگیری زبان دیگری باشد، ایجاد میکنند.
برنامههای کاربردی وب
با متولد شدن وب اپلیکیشنها، به زبان قویتری مثل جاوا اسکریپت نیاز شد. ویژگیها و قابلیتهای این زبان، آن را به یک ابزار قدرتمند برای ایجاد برنامههای کاربردی تلفن همراه تبدیل کرده است. React Native یک فریمورک جاوا اسکریپت است که برای ایجاد اپلیکیشنهای کاربردی تلفن همراه استفاده میشود. با استفاده از React Native، میتوان برنامههای تلفن همراه را برای سیستم عاملهای مختلف ایجاد کرد. مثلا یکی از این اپلیکیشنها، Google Maps است که تمام نمای دقیق آن فقط با یک کلیک قابل مشاهده است.
ارائه با اسلایدها
کاربرد جاوا اسکریپت امکان ایجاد اسلاید و ارائه در قالب یک وب سایت را فراهم میکند. جاوا اسکریپت از کتابخانههای RevealJS و BespokeJS، برای ساخت یک سری اسلاید وبمحور استفاده میکند. Reveal.js زیباترین و تعاملیترین اسلایدها را با استفاده از HTML ایجاد میکند. یک کاربر به راحتی میتواند اسلایدهای تو در تو را وارد کند. اسلایدهایی که با جاوا اسکریپت ایجاد میشوند را میتوان به راحتی روی موبایل و تبلتها مشاهده کرد. میتوان به کمک این زبان، استایلهای مختلفی مثل ترنزیشن به اسلایدها داد و برایشان تم و پسزمینه انتخاب کرد. افزونه Bespoke.js هم ویژگیهای مختلفی دارد که کمک میکند به صورت ریسپانسیو اسلایدها را مقیاسبندی کنید و بالتهای متحرک به صفحه اضافه کنید.
سرور اپلیکیشنها
وب اپلیکیشنهای زیادی هستند که سمت سرورند. جاوا اسکریپت در این فیلد، برای تولید محتوا و رسیدگی به درخواستهای HTTP استفاده میشود. این زبان قابلیت این را هم دارد که از طریق Node.js، روی سرورها اجرا شود. Node.js محیطی به وجود میآورد که حاوی ابزارهای لازم برای اجرای جاوا اسکریپت بر روی سرورهاست.
این زبان اسکریپتهایی را در سمت سرور به وجود میآورد تا وظایف را به صورت خودکار درآورد یا توابع دیگر در سرور را اجرا کند. در این حالت، زمان پردازش کاهش مییابد.
وب سرور
از جاوا اسکریپت برای نوشتن نرمافزار سمت سرور از طریق محیط اجرای متن باز Node.js استفاده میشود. توسعهدهندگان میتوانند برای برنامههای شبکهای سریع و مقیاسپذیر کد بنویسند، تست و رفع باگ کنند. کاربرد جاوا اسکریپت به تولید محتوا و مدیریت درخواستهای HTTP کمک میکند. شرکتهای برتر مثل Walmart، PayPal، Uber، GoDaddy و بسیاری دیگر، از Node.js در زیرساخت سرور استفاده کردهاند.
بازیها
کاربرد جاوا اسکریپت نه تنها در ساختن وب سایتها است، بلکه برای ایجاد بازی برای اوقات فراغت هم از آن کمک گرفته میشود. امروزه از ترکیب جاوا اسکریپت و HTML5 در توسعه بازیها هم استفاده میشود. این زبان شامل کتابخانه Ease JS هم هست که انجام کارهای گرافیکی را راحتتر میکند. کتابخانهها و فریمورکهای مختلفی دارد که در ساخت بازی بسیار کارآمد هستند. بازی که با این زبان برنامهنویسی میتوان ساخت، میتواند دو بعدی و سه بعدی باشد. برخی از موتورهای بازی جاوا اسکریپت مثل PhysicsJS یاPixi.js ، به ما در ایجاد یک بازی وب کمک میکنند. همچنین میتوان از WebGL (کتابخانه گرافیکی وب)، که API جاوا اسکریپت است برای ایجاد تصاویر دو بعدی و سه بعدی در مرورگرها استفاده کرد.
برنامههای کاربردی ساعت هوشمند
کاربرد جاوا اسکریپت واقعا زیاد است، طوری که در تمام دستگاهها و برنامههای کاربردی استفاده میشود. با استفاده از جاوا اسکریپت، میتوان از کتابخانهای تحت عنوان Pebble JS استفاده کرد که در برنامههای ساعت هوشمند کاربرد دارد. این فریمورک روی برنامههایی قابل پیادهسازی است که برای عملکردشان، به اینترنت نیاز دارند. یک توسعهدهنده با استفاده از Pebbles میتواند برای ساعتهای هوشمند اپلیکیشن ایجاد کند.
برنامههای کاربردی موبایل
یکی از دلایلی که بسیاری از افراد در دوره جاوا اسکریپت شرکت میکنند، علاوه بر آشنایی با کاربرد جاوا اسکریپت، ساختن اپلیکیشنهای مخصوص موبایل است. اکثر موبایلها با سیستمعاملهای iOS و اندروید در دسترس هستند و برای ساختشان از دو زبان مختلف استفاده میشود. بنابراین باید امکان یک بار نوشتن کد و استفاده از آن در هر دو سیستمعامل وجود داشته باشد. PhoneGap فریمورکی است که این امکان را فراهم میکند. اخیرا هم React Native را داریم که برای همین منظور استفاده میشود.
برنامههای دسکتاپ
برنامههای دسکتاپ، نرمافزارهایی هستند که روی کامپیوتر نصب میشوند و در هر زمان، مکان و روی هر دستگاهی قابل دسترسی هستند. این برنامهها روی همه سیستمعاملها کار میکنند. در حال حاضر میتوان برنامههای جاوا اسکریپت دسکتاپ را با استفاده ازElectron ، که ابزاری رایگان و منبع باز برای ایجاد برنامههای دسکتاپ با استفاده از ابزارهای توسعه تلفن همراه است، به وجود آورد.
رباتهای پرنده
ساختن رباتهای پرنده شاخه جدید و جذابی است که هر برنامهنویس مبتدی را سر ذوق میآورد تا زبان جاوا اسکریپت را یاد بگیرد. .با استفاده از Node Js، یک کاربر میتواند یک ربات پرنده را برنامهریزی کند.
برنامههای تک صفحهای
کاربرد جاوا اسکریپت میتواند ساختن برنامههای کاربردی یک صفحهای باشد. این برنامهها معمولا با فریمورکها و کتابخانههایی مثل Angular، React.js، Polymer.js و Vue.js نوشته میشوند.
تصاوير متحرك
انیمیشنها راهی برای به روز رسانی اپلیکیشن شما و بهتر کردن تجربه کاربری است. جاوا اسکریپت چندین کتابخانه مخصوص انیمیشن دارد که به تسهیل ساخت انیمیشن با نوشتن کد کوتاهتر کمک میکند. از جمله این کتابخانهها عبارتند از: Anime.js، Greensock.js، Mo.js و Animate On Scroll.
کاربرد جاوا اسکریپت بیشتر در بک اند است یا فرانت اند؟
جاوا اسکریپت یک زبان برنامهنویسی مبتنی بر متن است که در درجه اول برای توسعه فرانتاند استفاده میشود و در مرورگر وب کاربر اجرا میشود.
با این حال، با ظهور فناوریهایی مثل Node.js، میتوان در حال حاضر از جاوا اسکریپت برای توسعه بکاند هم استفاده کرد.
نقش جاوا اسکریپت در توسعه بکاند، ایجاد تغییرات در صفحه وب موجود است. HTML/CSS فقط یک صفحه را ایجاد میکند، اما در نمایش یا بهروزرسانی دادههای جدید و ریسپانسیو شدن برنامه یا سایت، کمک نمیکند.
این زبان نقش به سزایی در فرانتاند هم دارد. با اینکه HTML یک زبان عالی برای ساختار کلی سایت است و CSS استایلی که میخواهیم را به آن میدهد اما این کاربرد جاوا اسکریپت است که با اضافه کردن منوهای کشویی آن را جذابتر میکند.
جمعبندی
همانطور که دیدید، زبان جاوا اسکریپت میتواند از یک زبان برنامهنویسی ساده به یک ابزار چند وجهی برای ایجاد برنامههای متنوع تبدیل شود. همین قابلیت و کاربرد جاوا اسکریپت نشان میدهد که این زبان تا چه حد سازگار است.
دسترسی و وجود جامعه فعال باعث میشود به عنوان یکی از زبانهای برنامهنویسی، به طور گسترده مورد استفاده قرار گیرد و محبوب باشد. اگر شما هم به این زبان علاقهمند شدهاید، توصیه میکنیم اگر مبتدی هستید در یک دوره جاوا اسکریپت و اگر حرفهایتر هستید، در یک بوت کمپ برنامهنویسی شرکت کنید و خودتان را برای بازار کار آماده کنید.
برخی از سوالات متداول
در ادامه به چند نمونه از سوالات متداول شما در زمینه کاربردهای این زبان پاسخ خواهیم داد.
آیا جاوا اسکریپت تنها زبان مورد استفاده برای ساخت برنامههای کاربردی وب است؟
خیر، زبانهای برنامهنویسی دیگری مثل Python، Ruby و Java وجود دارند که میتوانند برای توسعه وب هم استفاده شوند. با این حال، جاوا اسکریپت به دلیل تطبیقپذیری و محبوبیتش بیشتر مورد استفاده قرار میگیرد.
آیا میتوان یک برنامه تلفن همراه را فقط با استفاده از جاوا اسکریپت نوشت؟
بله، شما میتوانید از فریمورکهایی مثل React Native یا Ionic برای ساخت برنامههای تلفن همراه به طور کامل با کمک جاوا اسکریپت، استفاده کنید.